Bij gedragstherapie is het doel om gewenst gedrag te versterken en ongewenste of slecht aangepaste gedragingen te elimineren. Gedragstherapie is geworteld in de principes van behaviorisme , een school van denken die is gericht op het idee dat we leren van onze omgeving. De technieken die bij dit type behandeling worden gebruikt, zijn gebaseerd op de theorieën van klassieke conditionering en operante conditionering.
Een belangrijk ding om op te merken over de verschillende gedragstherapieën is dat, in tegenstelling tot sommige andere vormen van therapie die geworteld zijn in inzicht (zoals psychoanalytische en humanistische therapieën), gedragstherapie actie-gebaseerd is. Gedragstherapeuten zijn gericht op het gebruik van dezelfde leerstrategieën die hebben geleid tot de vorming van ongewenst gedrag.
Hierdoor is gedragstherapie vaak sterk gefocust. Het gedrag zelf is het probleem en het doel is om klanten nieuwe gedragingen te leren om het probleem te minimaliseren of te elimineren. Oud leren leidde tot de ontwikkeling van een probleem en dus is het idee dat nieuw leren het probleem kan oplossen.
Er zijn ook drie belangrijke gebieden die ook gebruikmaken van de strategieën voor gedragstherapie:
- Cognitief-gedragstherapie is afhankelijk van gedragstechnieken maar voegt een cognitief element toe, waarbij de nadruk ligt op de problematische gedachten achter het gedrag.
- Toegepaste gedragsanalyse maakt gebruik van operante conditionering om problematisch gedrag te vormen en aan te passen.
- Sociale leertheorie , gaat over hoe mensen leren door observatie. Het observeren van anderen die worden beloond of gestraft voor hun daden kan leiden tot leren en gedragsverandering.
Een korte achtergrond
Edward Thorndike was een van de eersten die refereerde aan het idee om gedrag aan te passen. Andere vroege pioniers van gedragstherapie waren psychologen Joseph Wolpe en Hans Eysenck .
Gedragstherapeut BF Skinner's werk had een grote invloed op de ontwikkeling van gedragstherapie en zijn werk introduceerde veel van de concepten en technieken die nog steeds in gebruik zijn.
Later begonnen psychologen zoals Aaron Beck en Albert Ellis een cognitief element toe te voegen aan gedragsstrategieën om een behandelingsaanpak te vormen die bekend staat als cognitieve gedragstherapie (CGT).
De stichting van gedragstherapie
Om te begrijpen hoe gedragstherapie werkt, laten we beginnen met het verkennen van de twee basisprincipes die bijdragen aan gedragstherapie: klassieke en operante conditionering.
Klassieke conditionering omvat het vormen van associaties tussen stimuli. Eerder neutrale stimuli zijn gepaard met een stimulus die van nature en automatisch een reactie oproept. Na herhaalde combinaties wordt een associatie gevormd en de eerder neutrale stimulus zal de respons op zich zelf oproepen.
Operante conditionering richt zich op hoe versterking en bestraffing kunnen worden gebruikt om de frequentie van een gedrag te verhogen of te verlagen. Gedragingen gevolgd door gewenste consequenties zullen in de toekomst waarschijnlijk meer voorkomen, terwijl die met nadelige gevolgen minder waarschijnlijk worden.
Gedragstherapie op basis van klassieke conditionering
Klassieke conditionering is een manier om gedrag te veranderen en er bestaan een aantal technieken die een dergelijke verandering kunnen veroorzaken.
Oorspronkelijk bekend als gedragsverandering, wordt dit type therapie tegenwoordig vaak aangeduid als toegepaste gedragsanalyse.
Enkele van de technieken en strategieën die bij deze benadering van therapie worden gebruikt, zijn:
Overstromingen: dit proces houdt in dat mensen snel en intens worden blootgesteld aan objecten of situaties die angst oproepen. Het wordt vaak gebruikt voor de behandeling van fobieën , angststoornissen en andere stressgerelateerde stoornissen. Tijdens het proces wordt voorkomen dat het individu ontsnapt of de situatie ontwijkt.
Overstromingen kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om een cliënt te helpen die een intense angst voor honden heeft. In het begin kan de cliënt worden blootgesteld aan een kleine, vriendelijke hond gedurende een langere periode waarin hij of zij niet kan gaan.
Na herhaalde blootstelling aan de hond waarbij er niets slechts gebeurt, begint de angstrespons te vervagen.
Systematische desensitisatie: deze techniek houdt in dat een cliënt een lijst met angsten maakt en vervolgens het individu leert ontspannen terwijl hij zich concentreert op deze angsten. Het gebruik van dit proces begon met psycholoog John B. Watson en zijn beroemde Little Albert-experiment , waarin hij een jong kind een witte rat liet vrezen. Later repliceerde Mary Cover Jones de resultaten van Watson en maakte gebruik van tegenconditioneringstechnieken om de angstrespons te desensibiliseren en te elimineren.
Systematische desensitisatie wordt vaak gebruikt om fobieën te behandelen. Het proces volgt drie basisstappen.
- Eerst leert de cliënt ontspanningstechnieken.
- Vervolgens maakt het individu een gerangschikte lijst van door angst aansprekende situaties.
- Beginnend met het minst angstwekkende item en zich een weg banen naar het meest angstwekkende item, confronteert de cliënt deze angsten onder begeleiding van de therapeut met behoud van een ontspannen staat.
Een persoon met een angst voor het donker zou bijvoorbeeld kunnen beginnen met naar een afbeelding van een donkere kamer te kijken voordat hij verder gaat met denken aan het zijn in een donkere kamer en dan daadwerkelijk zijn angst tegemoet treden door in een donkere kamer te zitten. Door de oude angstaanleggende stimulus te koppelen aan het nieuw geleerde ontspanningsgedrag, kan de fobische respons worden verminderd of zelfs worden geëlimineerd.
Aversietherapie : dit proces omvat het koppelen van een ongewenst gedrag met een aversieve stimulus in de hoop dat het ongewenste gedrag uiteindelijk zal worden verminderd. Iemand die aan alcoholisme lijdt, kan bijvoorbeeld een drug gebruiken die bekend staat als disulfiram, wat ernstige symptomen veroorzaakt zoals hoofdpijn, misselijkheid, angst en overgeven wanneer het wordt gecombineerd met alcohol. Omdat de persoon extreem ziek wordt als ze drinken, kan het drinkgedrag worden geëlimineerd.
Gedragstherapie op basis van operante conditionering
Veel gedragstechnieken zijn gebaseerd op de principes van operante conditionering, wat betekent dat ze gebruik maken van versterking, straf, vormgeven, modellering en gerelateerde technieken om gedrag te veranderen. Deze methoden hebben het voordeel dat ze zeer gefocust zijn, wat betekent dat ze snelle en effectieve resultaten kunnen produceren.
Enkele van de technieken en strategieën die worden gebruikt in deze benadering van gedragstherapie zijn:
Token Economies: dit type gedragsstrategie is afhankelijk van versterking om gedrag aan te passen. Cliënten mogen tokens verdienen die kunnen worden ingewisseld voor speciale privileges of gewenste items. Ouders en leraren gebruiken vaak symbolische economieën om goed gedrag te versterken. Kinderen verdienen tokens om zich in te laten met voorkeursgedragingen en kunnen zelfs tokens kwijtraken voor het vertonen van ongewenst gedrag. Deze tokens kunnen vervolgens worden verhandeld voor dingen zoals snoep, speelgoed of extra speeltijd met een favoriet speeltje.
Contingency Management: deze benadering maakt gebruik van een formeel schriftelijk contract tussen de cliënt en de therapeut dat de gedragsveranderingsdoelen, versterkingen en beloningen die worden gegeven en de sancties voor het niet voldoen aan de eisen van de overeenkomst schetst. Dit soort overeenkomsten wordt niet alleen gebruikt door therapeuten - leraren en ouders gebruiken het ook vaak met studenten en kinderen in de vorm van gedragscontracten. Noodcontracten kunnen zeer effectief zijn bij het produceren van gedragsveranderingen, omdat de regels duidelijk in zwart-wit zijn uiteengezet, waardoor beide partijen hun beloften niet nakomen.
Modellering: deze techniek omvat het leren door observatie en het modelleren van het gedrag van anderen. Het proces is gebaseerd op de sociale leertheorie van Albert Bandura, die de sociale componenten van het leerproces benadrukt. In plaats van alleen te vertrouwen op versterking of bestraffing, stelt het modelleren individuen in staat om nieuwe vaardigheden of aanvaardbaar gedrag te leren door iemand anders die gewenste vaardigheden te laten zien. In sommige gevallen kan de therapeut het gewenste gedrag modelleren. In andere gevallen kan het nuttig zijn om te kijken hoe peers zich bezighouden met het gewilde gedrag.
Uitsterven : een andere manier om gedragsverandering te produceren, is stoppen met het versterken van een gedrag om de respons te elimineren. Time-outs zijn een perfect voorbeeld van het uitstervingsproces. Tijdens een time-out wordt een persoon verwijderd uit een situatie die versterking biedt. Bijvoorbeeld, een kind dat begint te schreeuwen of andere kinderen raakt, wordt uit de speelactiviteit verwijderd en moet rustig in een hoek of een andere kamer zitten waar er geen aandachts- en versterkingsmogelijkheden zijn. Door de aandacht weg te nemen die het kind belonend vond, is het ongewenste gedrag uiteindelijk gedoofd.
Hoe goed werkt gedragstherapie?
Als het gaat om het behandelen van specifieke gedragsproblemen, kan gedragstherapie soms effectiever zijn dan andere benaderingen. Fobieën, paniekstoornis en obsessief-compulsieve stoornis zijn voorbeelden van problemen die goed reageren op gedragsbehandelingen.
Het is echter belangrijk op te merken dat gedragsmatige benaderingen niet altijd de beste oplossing zijn. Gedragstherapie is bijvoorbeeld over het algemeen niet de beste aanpak bij de behandeling van bepaalde ernstige psychiatrische stoornissen zoals depressie en schizofrenie. Gedragstherapie kan effectief zijn in het helpen van cliënten bij het beheren of omgaan met bepaalde aspecten van deze psychiatrische aandoeningen, maar moet worden gebruikt in combinatie met andere medische en therapeutische behandelingen die worden aanbevolen door een arts, psycholoog of psychiater.
Referenties
Bellack, AS, & Hersen, M. (1985). Woordenboek van technieken voor gedragstherapie . New York: Pergamon.
Rimm, DC, & Masters, JC (1974). Gedragstherapie: technieken en empirische bevindingen . New York: Academisch.
Wolpe, J. (1982). The Practice of Behavior Therapy, 3rd ed . New York: Pergamon.