Het Excessive Appetites-model van verslaving is ontwikkeld door professor Jim Orford in 1985, om het heersende 'ziekte'-model van verslaving uit te dagen. Dit model omarmt het concept van gedragsverslavingen, waarbij de nadruk ligt op de psychologische, eerder dan op de fysiologische aspecten van hoe mensen verslaafd raken aan stoffen, zoals alcohol en heroïne , en evenzo op activiteiten zoals gokken en eten .
Dit artikel schetst enkele van de belangrijkste kenmerken van het model.
Een proces dat zich ontwikkelt
Volgens het model ontwikkelt zich verslaving via een proces. De eerste fase van dit proces is het nemen van het "appetitieve" gedrag. Dit begint meestal in de tienerjaren, wanneer de meeste mensen worden blootgesteld aan de activiteiten die verslavend kunnen worden, of in het geval van eten of lichaamsbeweging, meer keuzemogelijkheden en autonomie gaan krijgen over wat zij hun tijd besteden aan het doen, en hoeveel tijd ze spenderen eraan. Of een jong persoon het gedrag opneemt of niet, hangt af van zowel zijn persoonlijkheid als zijn omgeving, inclusief de mensen en de cultuur om hem heen. Zoals Orford het beschrijft: "Het opnemen van nieuw gedrag komt niet voor in een psychologisch vacuüm, maar als onderdeel van een constellatie van veranderende overtuigingen, voorkeuren en gewoonten."
Naarmate tieners volwassenen worden, gaan velen van hen 'ouderworden' van verslavend gedrag, maar sommige doen dat niet.
Stemmingsverbetering
Zodra mensen verslavend gedrag hebben opgenomen of geprobeerd hebben, ontdekken ze dat dit gedrag krachtige 'stemmingsmodifiers' zijn. Dit betekent dat wanneer de persoon zich bezighoudt met het verslavende gedrag, ze plezier of euforie ervaren. Door verslavend gedrag kunnen mensen zich beter voelen, tenminste in de vroege stadia van het verslavingsproces.
Dit kan in de vorm zijn van het verminderen van spanningen, het verminderen van zelfbewustzijn, het vervullen van positieve verwachtingen die ze hebben over hoe het gedrag hen zal laten voelen, het verhogen van positieve emoties en het verminderen van, of ontsnappen aan, negatieve emoties. De stemmingsverbeterende aspecten van het gedrag kunnen ook helpen om hun zelfbeeld of sociaal imago te versterken, en het kan mensen helpen omgaan met trauma uit het verleden, zoals fysiek of seksueel misbruik.
Sociale factoren
Dit proces van het beheersen van stemming en gevoelens vindt plaats in sociale en culturele situaties die ook van invloed zijn op de vraag of de persoon een verslaving ontwikkelt. De beschikbaarheid en betaalbaarheid van stoffen en het gebruik ervan door vrienden en familie voorspellen sterk of mensen verslavingen gaan ontwikkelen, hoewel mensen die verslaafd raken hun verslaving nog steeds vooral als een persoonlijke keuze zien. Er zijn veel studies die aantonen dat de meeste mensen voldoen aan sociale normen en terughoudend zijn in hun verslavende gedrag, en niet het patroon van overmatig gedrag ontwikkelen, wat een minderheid van mensen zo overdreven doet.
Geleerde verenigingen
Als mensen eenmaal het gedrag hebben opgepikt en ontdekken dat ze het kunnen gebruiken om zichzelf beter te laten voelen, ontwikkelen associaties zich tussen het gedrag en de gemoedstoestand en het gevoel dat de persoon verlangt.
Deze associaties ontwikkelen zich langs neurologische, hersenbanen en worden automatisch. Hints die de persoon over het gedrag herinneren, veroorzaken het verlangen en vervolgens het zoeken naar het gedrag.
Na verloop van tijd leert het individu associëren met zich beter voelen met het verslavende gedrag. Dit is misschien niet eens juist, maar mensen die verslaafd raken, schrijven steeds meer positieve gevoelens toe aan het gedrag. De verslaafde persoon construeert een hele verklaring in hun gedachten over hoe het gedrag hen beter doet voelen. Ze gaan geloven dat het gedrag de sleutel is tot een goed gevoel, ongeacht hoe het hen feitelijk maakt, en de negatieve gevolgen die volgen.
Bijlage en toewijding
In de loop van de tijd raken mensen die verslaafd raken steeds meer gehecht aan het verslavende gedrag en meer en meer toegewijd om zich met het gedrag bezig te houden. Dit hogere niveau van gehechtheid kan leiden tot nieuwe manieren om deel te nemen aan het gedrag om de effecten te vergroten, zoals het injecteren van drugs of eetbuien, wat leidt tot het loslaten van de gebruikelijke beperkingen rond het gedrag dat de meeste mensen in toom houdt.
> Bronnen
> Orford, J. Excessive Appetites: A Psychological View of Addictions (Second Edition). New York en Londen: Wiley. 2000.